Çin Ermenistan`ı da unutmuyor…

Çin`in Dışişleri bakanı Wang Yi Bakü`den sonra İrevan`a gitti. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan iki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerin perspektifinden hevesle konuşduktan sonra böyle bir cümle kurdu: “Dağlık Karabağ konusunda dengeli tutumundan dolayı Çin`e minnettarlığımı bildiriyorum.”

Peki burada hangi dengeli tutumdan söz ediliyor? Çin Dışişleri bakanı bir kaç gün önce Bakü`de Cumhurbaşkanı İlham Aliyev`e bunları söylemişti: “Çin Azerbaycan`ın bağımsızlığını ve arazi bütünlüğünü destekliyor.”

Çinli bakan Azerbaycanlı mevkidaşı Elmar Memmedyarov`la görüşte ise ülkesinin Dağlık Karabağ sorununda tutumunun değişmediğini, bu tutumun devlet başçıları düzeyinde imzalanmış belgelerde de yer aldığını vurgulamıştı. Yani nereden bakarsak bakalım Pekin, Dağlık Karabağ`ı Azerbaycan arazisi olarak tanıyor. Zaten Çin`in başka şekilde tutumu da soru işaretleri yaratırdı. Çünkü kendinin de aynı problemleri var ve Pekin, Tibet ve Uygur bölgesinin ona ait olduğunu tartışma konusu olarak bile görmüyor. Buna rağmen Paşinyan`ın tam haksız olmadığını da söyleyebiliriz.

Çin, “bir kemer, bir yol” projesinde Azerbaycan`dan yararlanmak niyetinde. Buna göre de Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Pekin`deki uluslararası konferansa davet edilmişti. İlham Aliyev, ayrıca Çin`in farklı şirketleriyle 850 milyon değerinde sözleşmeler imzaladı.

Bu konferansa Paşinyan davet edilmemişti. Fakat Pekin sora Paşinyan`ı Asya Medeniyetler Diyaloğu konferansına davet etti. İlham Aliyev`in ziyaretinden farklı olarak Paşinyan hiçbir sözleşme imzalamadı. Ancak çinli bakanın İrevan ziyareti zamanı Pekin`in Ermenistan`ın katılımcısı olduğu “Kuzey-Güney” projesine meraklı olduğu göründü.

İrevan, Çin`in bu projeye katılımını “Bir kemer, bir yol” projesinin bir parçası gibi gösteriyor ve Pekin buna itiraz dahi etmiyor. Ermenistan`ın katılımı söz konusu olan “Kuzey-Güney” Otoyolu projesi Pekin`e niçin lazım ve Çin bu projeyi nasıl kullanacak? Bu projenin ekonomik değeri hakkında iyi fikir mevcut değil. Otoyol Rusya ve İran`ı Ermenistan yolu üzerinden birleştirmeli.

Görünen o ki İrevan bu projeyi Azerbyacan`ın katılımcısı olduğu “Kuzey-Güney” demiryolu projesine alternatif olarak görüyor. Azerbaycan`ın katıldığı proje artık hazır. Ermenistan ise kendi projesini gerçeğe çevirmeli. Pekin`in hayali projeye ilgisinin arkasında Rusya faktörü duruyor. Ermenistan, bölgede Rusya`nın askeri-stratejik ortağı. Pekin de Moskova`yla stratejik ilişkiler kurmuş.

Buna göre de Pekin Moskova`nın Güney Kafkasya`daki ilgilerini dikkate almış olmalı ki Ermenistana yardım eli uzatmak istiyor. Belli ki Çin-Azerbaycan ekonomik işbirliği Çin-Ermenistan işbirliğini tüm parametreleriyle geçecek. Fakat Pekin Moskova`nın hatrına Ermenistan`ı da unutmayacak.

Atlas Araştırmalar Merkezi

Çeviri: Agil Bekir