Aytek Yusifsoy
Bugün Azerbaycan Halk Cumhuriyeti kurucularından Mehmet Emin Resulzade’nin doğumunun 140. yıl dönümü.
Mehmet Emin Resulzade 31 Ocak 1884’te Bakü’nün Novhanı köyünde doğmuştur. Babası oğlunu dönemin ünlü eğitimcisi Sultan Mecid Genizade’nin müdürü olduğu ikinci “Rus-Müslüman” okuluna vermiş, oradan mezun olduktan sonra Resulzade eğitimine Bakü Teknik Okulunda Rusça devam etmiştir.
Sadece Türk ülkelerinde değil, tüm İslam dünyasında ilk cumhuriyet kurarak Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin temelini atan Mehmet Emin Resulzade’nin devrimci çalışmalarının ilk yılları da bu döneme denk geliyor. Genç yaşlarında sosyal demokratlarla beraber “Hümmet” örgütünün kurulmasına büyük katkıda bulunmuştur.
Çar yönetiminin baskılarına uğrayarak 1909 yılında İran’a göç etmiş, bir süre orada “İrane-nou” gazetesinin genel yayın yönetmenliğini yapmış, devrim sonrası Türkiye’ye göç etmiştir.
O, 1911 yılında Müsavat Partisine girmiş, 4 yıl sonra Müsavat Partisi Merkez Konseyi Başkanı seçilmiştir.
1918 yılında Feteli Han Hoyski ile beraber Doğu’da ilk cumhuriyet kurulduğunu resmen ilan etmiş, 28 Nisan 1920 yılındaki Bolşevik işgali sonucu tutuklanmıştır. Az sonra Stalin’in emriyle hapisten salınarak Moskova’ya götürülmüştür. Stalin’in ısrarlarına rağmen, Sovyet yönetimi ile işbirliğini kabul etmemiş ve SSCB’ni terk etmiştir.
Uzun yıllar yurtdışında Azerbaycan’ın bağımsızlığı için mücadele veren Resulzade 6 Mart 1955 yılında Ankara’da şeker hastalığından vefat etti.
24 Aralık 1992 yılında Azerbaycan Cumhurbaşkanı Ebülfez Elçibey “Ünlü devlet adamı Mehmet Emin Resulzade’nin totaliter Sovyet döneminde baskılara uğrayarak ülkeyi terk etmek zorunda bırakılmış aile bireylerinin Azerbaycan’a dönüşü ve sosyal destek meselelerinin çözümü hakkında” yönerge vermiştir.
29 Aralık 1993 yılındaysa Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev “Azerbaycan’ın ünlü devlet adamı Mehmet Emin Resulzade’nin doğumunun 110. Yıldönümü etkinliklerinin düzenlenmesi hakkında” karar imzalamıştır.
Tr.Yeniçağ.Az
www.yenicag.info