Kafkas Kartalı Şeyh Şamil

1797’de Dağıstan köylerinden Gimri’de doğan ve küçük yaştan itibaren güreş, kılıç ve ateş etmedeki yeteneği ile dikkat çeken Şeyh Şamil, Avar kökenli “Kumuk” ailenin bir ferdidir.

Şeyh Şamil, dönemin bilginlerinden Said Harakani ve Nakşibendi Şeyhi Cemaleddin Gazi Kumuki’nin öğrencisi olmuştur. Din bilimlerinin yanı sıra fen bilimleri konusunda kaliteli bir eğitim alan Şeyh Şamil, İslamiyet’i Kafkaslardan silmek isteyen Ruslara karşı verdiği amansız mücadelesiyle bilinir.

Tarihte yer alan önemli direniş ve özgürlük savaşçıları arasında gösterilen Şamil, İslam birliğinin kurulması için de yoğun çaba sarf etmiştir. Rusya’ya karşı büyük zaferler elde etse de onlarla iş birliği yapan Hacı Murad’la yaptığı bir mücadelede ağır yaralanmıştır.

Ardından Şeyh Şamil, Abaza, Çeçen ve Çerkez kuvvetleriyle iş birliği yaparak Rus kuvvetlerine 1837’de ağır bir mağlubiyet tattırdı. Bunun üzerine daha pek çok Kafkas savaşçısı Şeyh Şamil’e katıldı. Öyle ki Rusya ateşkese razı olarak Hunzak’a çekildi. Bu sırada Şeyh Şamil, kazandığı topraklarda; Kavimler arası eşitliğe dayalı ve normal eğitimin yanı sıra askeri eğitimin de yoğun olduğu bir İslam Devleti kurdu.

1839’da anlaşmayı bozan Ruslar Şeyh Şamil’in oğlu Cemalettin’i rehin aldı. Hacı Murad’ın yanı sıra Avarlar’ın da Şeyh Şamil’in birliklerine katılmasıyla çok güçlü bir ordu meydana geldi. Üst üste Ruslara karşı zaferler kazanmaya başlayan Şamil ve ordusu karşısında Rusya 20 bin kişilik ordusuyla 1845’te üstünlük mücadelesine ağırlığını koydu. Bunun üzerine Şamil, mücadelesini dağlarda sürdürme kararı aldı. Ancak Şeyh Şamil’i terk ederek 1851’de Ruslara sığınan Hacı Murad ve onu takip eden Avarlar, Şamil’in planlarını bir nebze de olsa bozdu.

Osmanlı Rus harbi nedeniyle Kafkasya’da Rus kuvvetlerinin zayıflamasını bir fırsat olarak değerlendiren Şeyh Şamil iki Gürcistan prensesini esir aldı. Oğlu Cemalettin’e karşı iki Gürcü prensesini verme teklifi karşılık buldu. Kırım Savaşı’nda yaşadıkları yenilgiyi unutturmak amacıyla 160 bin kişilik bir orduyla Şeyh Şamil’in egemenliğinde bulunan topraklara saldıran Çar 2. Aleksandr’ın ordusu galip geldi ve Şamil teslim olmak durumunda kaldı.

St. Petersburg’a götürülen Şeyh Şamil Moskova yakınlarında bulunan Kaluga’da 10 yıl ikamet ettirildi. Oğlu Muhammed Şefi’yi alıkoymak şartıyla Ruslar, Şeyh Şamil’in hacca gitmesine müsaade etti. 1870’te Rusya’dan ayrılarak İstanbul’da Sultan Abdülaziz’in misafiri oldu. Bunun haberini alan Osmanlı halkı saray çevresine büyük sevgi gösterilerinde bulundu.

Hac vazifesinin ardından Hicaz’dan dönmeyen Şeyh Şamil, Medine’de kalmayı tercih etti ve 1871 yılında hayata gözlerini yumdu. Çeyrek asır boyunca Ruslara karşı büyük bir direniş destanı yazan Kafkas Kartalı Şeyh Şamil’in naaşı Cennet’ül Baki mezarlığına defnedildi. Bilindiği gibi bu mezarlığın yeri bizzat İslam Peygamberi Hz. Muhammed (sav) tarafından belirlenmiş ve amcası Hz. Abbas, Hz. Aişe ve Hz. Fatıma, Sa’d bin Ebi Vakkas ve Hz. Hasan gibi büyük sahabeler buraya defnedilmiştir.

Kararlı tutumu, güçlü hitabeti, askeri ve siyasi dehası, dini ve idari bir otorite olması ile pek çok liderden ayrılan Şeyh Şamil destanı, 150 yıla yakın bir zaman geçmesine rağmen yaşatılmaya devam edilmektedir.