Kırgızistan’da “Cengiz Aytmatov’da kimlik, bellek ve ortak kültür” paneli düzenlendi

Kırgız yazar Cengiz Aytmatov’un ölümünün 17. yılına ithafen düzenlenen etkinlikler kapsamında Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi’nde (KTMÜ) “Cengiz Aytmatov’da kimlik, bellek ve ortak kültür” başlıklı panel düzenlendi.

KTMÜ Cengiz Aytmatov Kampüsü’ndeki Rektörlük binasındaki konferans salonunda düzenlenen panele, Kırgızistan’da bulunan Cengiz Aytmatov Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. İlyas Topsakal, Türkiye’nin Bişkek Büyükelçisi Mekin Mustafa Kemal Ökem, Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY) Genel Sekreteri Sultan Raev, Genel Sekreter Yardımcısı Sayit Yusuf, Azerbaycan’dan ressam Sakit Memmedov, Kırgızistan’daki Cengiz Aytmatov Vakfı Başkanı Eldar Aytmatov, akademisyenler, öğrenciler katıldı.

Moderatörlüğünü KTMÜ Rektörü Prof. Dr. Alpaslan Ceylan’ın yaptığı panelde, Ankara’da kurulan Cengiz Aytmatov Enstitüsü ve Kırgız yazar Cengiz Aytmatov’un düşünceleri ile anıları anlatıldı.

Topsakal, panelin açılış konuşmasında, “Büyük kurumlar kurduk. Büyük binalar kurduk. İnsanlar bunu yapabilir. Ama onu sanatla, sevgiyle, irfanla ve gerçeği ile doldurmak çok zordur. Bu yüzyılların gerektirdiği iştir. Büyük sanatçılara ve düşünürlere ihtiyaç vardır. Onun için Cengiz Aytmatov, bizim için önemli.” diye konuştu.

Cengiz Aytmatov’un en çok İngiltere’de okunduğunu öğrendiğini anlatan Topsakal, Aytmatov’un Türk dünyasında da en çok okunan yazar haline getirilmesi gerektiğinin altını çizdi.

TÜRKSOY Genel Sekreteri Raev, Ankara’da kurulan Cengiz Aytmatov Enstitüsü’nün yanı sıra KTMÜ’nün Üniversitesi’nin Kırgızistan’daki eğitim sistemindeki rolüne dikkati çekti.

KTMÜ Rektör Vekili Prof. Dr. Almaz İbrayev, Cengiz Aytmatov’un sadece Kırgızistan’ın değil tüm Türk dünyasının yazarı olduğunu vurguladı.

Açılış konuşmaların ardından “Cengiz Aytmatov’da kimlik, bellek ve ortak kültür” panele geçildi.

Türkiye’den Prof. Dr. Muhammet Hanifi Macit, “Bellek Yitiminde Batılı Aklın Yorumuna karşı olarak Cengiz Aytmatov’da Mankurtlaştırma” başlıklı sunumunda, şu ifadeleri kullandı:

“Aytmatov, yaşamış olduğu dönemin nesnel şartlar içerisinde politik alana, otoriter/totaliter sisteme radikal ve karşı cepheden saldırmadan sanatın diliyle ama silahın gücünden daha etkili bir mücadele gerçekleştiriyor, bütün eserlerinde Aytmatov çeşitli karakterler üzerinden batılı aklın sömürgeleştirme politikaları çerçevesinde bir toplumda tarihsel anlamda tecrübe edinmiş geleneğe nasıl yüz çevrilebildiğini ve değer sisteminden utanan nesillerin nasıl yetişebildiğini ifade ediyor.”

KTMÜ Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Leyli Ükübayeva, “Bizim tanıdığımız ve tanımadığımız Cengiz Aytmatov” sunumunda, Sovyetler Birliği rejimi tarafından Aytmatov’a eserlerini Kırgız dilinde yazmasına izin verilmediğine dikkati çekti.

KTMÜ Öğretim Görevlisi Yrd. Doç. Dr. Mirgül Tekeşova, “Cengiz Aytmatov ve Ortak Türk Edebiyatı” konulu sunumunda, “Cengiz Aytmatov eserlerinde kendi canı pahasına olsa da gerçekleri anlattı. Sosyo-politik sistemin eksiklerini cesurca eleştirdi. Olan bitenin hesabını sordu. Kendine has bir yol edinmesinin büyük bir sebebi vardı o sebep babasıydı.” ifadesini kullandı.

Babası kurşuna dizilmişti

Talas eyaletinin Şeker köyünde 12 Aralık 1928’de dünyaya gelen Aytmatov, Mayıs 2008’de Rus televizyon kanalının belgesel çekimleri için gittiği Tataristan’ın başkenti Kazan’da rahatsızlanmış, tedavi için götürüldüğü Almanya’da 10 Haziran’da vefat etmişti.

Aytmatov’un babası ve dönemin Sanayi ve Ticaret Bakanı Toleykul, Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Jozef Stalin’in emriyle 1938’de gizlice kurşuna dizilmişti.

Cengiz Aytmatov, babası Toleykul’un mezarının yer aldığı Bişkek’teki Ata-Beyit Ulusal Tarih ve Anıt Kompleksi’nde 2008 yılında toprağa verilmişti.

Aytmatov’u anma etkinlikleri kapsamında Ankara merkezli Cengiz Aytmatov Enstitüsü tarafından dün Kırgızistan Milli Bilimler Akademisi’nin ev sahipliğinde “Cengiz Aytmatov, Türk Dünyası’nın Geleceği” forumu düzenlenmişti.