Aytek Yusifsoy
Son 20 yılda temiz elektrik kaynaklarını teşvik etmek için 200 milyar dolarlık yatırım yapan Almanya’da bu dev yatırım beklenmedik bir duruma yol açtı ve bazen büyük tüketicilere elektrik kullanmaları için para ödenmeye başlandı.
Pazar günü ve Pazartesi gününün ilk saatlerinde Avrupa çapındaki büyük bir elektrik ticareti borsası olan EPEX Spot piyasasında, düşük talep, mevsim normallerinin üzerinde seyreden sıcaklık ve yoğun rüzgârın rüzgâr enerjisi santrallerini çok iyi çalıştırması sayesinde elektrik fiyatları sıfırın altına düştü.
Bu “negatif fiyatlama” durumu Almanya’ya özgü değil. Ancak, daha yeşil enerji kaynaklarına yatırımın teşvik edilmesi sayesinde en çok bu ülkede görülüyor.
EPEX Spot verilerine göre bu yıl Almanya’da 100’den fazla kez müşterilere enerji tüketmeleri için para ödendi.
Pazar günü fabrika sahipleri ve diğer büyük enerji tüketicileri, toptan fiyatlamada kullandıkları her bir megavat saat elektrik başına 60 dolar dolayında para aldı.
Negatif fiyatlamaya ne yol açıyor?
Temel nedeni arzın talebin üzerinde olması. Özellikle fabrikaların ve ofislerin kapalı olduğu hafta sonlarında talep düşüyor. Ancak Almanya’nın enerji kaynakları eskiye kıyasla öngörülemez bir durumda. Özellikle rüzgâr enerjisi hava durumuna bağımlı. Dev rüzgâr türbinleri Almanya’nın ihtiyacının ortalama yüzde 12’sini karşılıyor, ancak özellikle rüzgârlı günlerde bu miktarın birkaç katını üretebiliyorlar.
Termik ve nükleer santraller de üretimlerini kısa sürede kısamadığından enerji piyasalarında negatif fiyatlama ortaya çıkıyor.
Örneğin geçen Ekim ayının son hafta sonunda enerji fiyatları 31 saat boyunca sıfırın altına düştü. Toptan fiyat bir noktada -98 doları gördü.
Yani, büyük miktarda enerji kullananlar bunun için megavat saat başına 98 dolar aldı.
Arzdaki dalgalanmanın nedeni ne?
Hem güneş hem de rüzgâr enerjisinin en olumsuz yanı en çok ihtiyaç duyulan zamanda değil, en çok rüzgâr ya da güneş olduğunda çok üretim yapmaları.
Bu arada, depolama teknolojisi de üretilen fazla enerjinin tümünü depolayabilecek kadar ileri değil. Fosil yakıtlarla çalışan eski enerji santralleri de arzı azaltmak için zamanında harekete geçemiyor.
Ne yapılabilir?
Negatif fiyatlama, Almanya’nın dünyanın pet çok ülkesi gibi giderek artan yenilenebilir enerji üretimine adapte olamadığını gösteriyor. Teknolojik ilerlemeler bu ek üretimi depolamada ve şebekeye daha iyi bir şekilde dağıtmada geri kaldı.
Ancak piyasalarda çeşitli düzenlemeler fark yaratabilir. Örneğin Almanya, tüketicileri arzın fazla olduğu dönemlerde elektrik kullanmaya özendirmek için pek bir şey yaplıyor.
Örneğin insanlar çamaşır makinelerini elektriğin çok ve ucuz olduğu dönemlerde çalıştırmaları için teşvik edilebilir. Şirketler de çok fazla enerji tüketen işlemlerini bu dönemlerde yapmaya özendirilebilir.
Hane tüketicileri negatif fiyatlamadan yararlanabiliyor mu?
Doğrudan yararlanamıyorlar. Ortalama bir hanenin elektrik faturasında elektrik maliyeti ücretin sadece beşte birlik kısmını oluşturuyor. Gerisiyse bir dizi vergi, yenilenebilir enerji yatırımlarının maliyetini karşılamak için konulan çeşitli ücretler ve şebeke kullanım parasından oluşuyor.
Hanelerin elektrik faturaları giderek artsa da, toptan elektrik fiyatları bazen negatif olduğundan faturalar normalden biraz daha düşük geliyor. Ancak, elektrik şirketlerinin müşterilerinin banka hesaplarına para yatırması gibi bir durum ortaya çıkmıyor.
kaynak: BBC Türkçe
www.yenicag.info
