Yeni Çağ Media Qrupu
Yeni Çağ (Novayaepoxa.com`un) muhabirinin sorularını Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener cevapladı:
– Sayın Akyener, aniden bastıran kış ve soğuk dünya piyasalarında petrol ve doğalgaz fiyatlarını etkiler mi?
– Kış ve soğuk hava hiç şüphesiz konutlarda ve kapalı alanlardaki doğalgaz tüketimini arttırdı. Fakat bu durum genellikle spot fiyatlar dışında genel anlamda bir doğalgaz fiyatları artışına sebep olmadı. Hatta petrol fiyatlarındaki ve diğer piyasalardaki (dolar paritesi gibi) etkilere bağlı olarak, doğalgaz fiyatları bazı coğrafyalarda düşüş dahi gösterdi. Tabii bireysel kullanıcıların cebine yansıyan belli bölgelerdeki artışlara ise çoğunlukla ilgili dağıtıcı firmaların fiyat politikaları ve dönemlik ek spot piyasadan tedarik ihtiyacı sebep oldu. Öte yandan uzun vadeli yıllık kontratlarda talep noktasında çok da önemli bir değişiklik söz konusu olmadı. Doğalgazdan ziyade, spot piyasa rakamları üzerinden fiyatlandırılarak satılan kömür gibi yakıtların hava değişimleri sebebiyle fiyatlarının ciddi anlamda yükseldiği gözlemlendi.
– TANAP-TAP boru hatları ile Azerbaycan gazı Avrupa`ya ulaştı. Katar`la ABD`nin LPG satışı ve Şahdeniz gazı Rusya`yı fiyatları düşürmeye zorlar mı?
– Uzun yıllardır AB’nin Güney Gaz Koridoru hedefi nihayet Azerbaycan gazı ile hayata geçti. Çoğunlukla İtalya piyasasını besleyen Azerbaycan gazı toplamda +10 milyar m3/yıl oranında TAP güzergahındaki ülkeleri besleyecek. AB gibi “hub price” mekanizması üzerine işleyen doğalgaz piyasalarına sahip olan yapılarda, her ekstra tedarik hiç şüphesiz doğalgaz fiyatlarının düşmesine sebep olma ihtimalini taşır. Tabii bu bağlamda, öncelikle piyasa hacmi üzerindeki en büyük paya sahip olan uzun vadeli kontratların fiyatlarına bakmak gereklidir. İkincil olarak, piyasa fiyatlarından ayrı olarak, piyasaları ivmelendirici spot arzının fiyatları da önemli değiştirici etkendir. Özetle, Azerbaycan gazının AB’deki (özellikle İtalya piyasasındaki) gaz fiyatlarını aşağı yönlü etkileme ihtimali söz konusudur. Fakat şunu da vurgulamamız gereklidir ki, üretim ve nakil maliyetlerini kıyasladığımızda, Azerbaycan gazının, İtalya piyasalarında Rus veya Katar LNG’si ile fiyat rekabetine girebilme imkanı da yoktur.
– Karabağ sorununun çözümünden sonra Rusya`nın da inisiyatifleriyle Nahçıvan üzerinden Azerbaycan-Türkiye oto ve demir yollarının açılması konusu gündemde. Rusya medyasında Gazprom`un TANAP-TAP projelerine katılması ve Rus gazının önemli bölümünün bu hat vasıtasıyla Avrupa`ya ulaşacağı yönünde fikirler sesleniyor. Ekonomik ve politik açıdan bu konu ne kadar gerçekçi gözüküyor?
– Naçıvan üzerinden Karabağ’a hiç şüphesiz adım-adım otoyol ve demir yolları döşenecek ve bu hamleler tüm Türk dünyasında entegrasyon süreçlerini hızlandıracaktır. Öte yandan bu ağ stratejik olarak Rusya’nın, tarifeler bazında da ekonomik olarak Ermenistan’ın da işine yarayacaktır. Bu sebeple gerçekleşecektir. Gazprom’un TANAP ve TAP’a dahil olması hususu ise kesinlikle makul olmayan bir söylentidir. Öncelikle, TANAP üzerinden taşınan gazın %10’u zaten bir Rus iştiraki olan Lukoil’e aittir. Öte taraftan, Rusya’nın TANAP’a ihtiyaç duyması için hiçbir mantık söz konusu değildir. TAP’a gelince, 10 milyar m3/yıl oranında bir kapasiteye sahip olan bu proje, TANAP’tan gelen Azerbaycan gazını İtalya’ya sevk etmek için kurulmuştur. Bu hattın da, TANAP’ın da mevcut durumda boş kapasitesi yoktur ve kapasiteleri neredeyse iki katına çıkarılabilecek şekilde tasarlanmıştır. Fakat bu artış ile de taşınması planlanan gaz yine Azerbaycan’ın gelecekteki ilave ihracatlarıdır. Dolayısıyla bu da mümkün değildir. Sadece şöyle bir ihtimal olabilir ki, TAP boru hattında olası bir boş hacmi dönemsel olarak Gazprom kullanmak isteyebilecektir. Fakat bu ihtimal de pek makul değildir. Türk Akımı üzerinden zaten bölgeyi beslemek için birçok alternatif planlar yapılmaktadır.
– Kuzey Akım 2 projesi yine Washington`un engeline takıldı. Sizce bu projenin akıbeti nasıl olacak?
– Aslında proje ilk gündeme geldiğinden beri bu husus sürekli konuşuluyor. ABD ambargolar uyguluyor fakat süreç gecikse de ilerlemeye devam ediyor. İlk gün de bu bağlamda aynı şeyleri söylemiştik. Bu proje AB’nin de, Almanya’nın da, Rusya’nın da yararına. Hatta AB’nin uzun vadeli gaz tedarik güvenliği için çok önemli. Ayrıca AB için en ucuz gaz da hiç şüphesiz Rus gazı. Rusya da iyi ve mantıklı bir satıcı. Denklemi bu şekilde okuduğumuzda, engellemelere ve baskılara rağmen bu projenin gecikeceği fakat nihayet tamamlanarak faaliyete geçebileceğine öngörebileceğiz. Zaten artık hat neredeyse tamamlandı. Yine gecikmeler yaşansa da, elbet önümüzdeki dönemde faaliyete de geçecektir.
Konuştu: Kafkas Ömerov
www.yenicag.info
